ریاست پوهنځی علوم اجتماعی
مقدمه
علوم اجتماعی، چنانچه از نام آن پیداست، شامل آن دسته از علوم است که موضوعات مورد مطالعه آن را انسان و فضای پیرامون آن تشکیل داده و تمام موضوعات آن مربوط به زندگی اجتماعی انسانها میباشد. چون انسان زاده اجتماع بوده و در اجتماع ساخت، هویت و شخصیت پیدا کرده و بدون اجتماع فاقد هویت و شخصیت می باشد؛ پس تمامی علوم انسانی از قبیل: جامعه شناسی، مردم شناسی، جمعیت شناسی، روان شناسی، اقتصاد، سیاست، تاریخ، جغرافیا و امثال اینها بخش های از علوم اجتماعی هستند که علاوه بر خود انسان؛ به پیرامون او نیز توجه خاص را مبذول می دارد. زیرا یک انسان واحد ممکن است با تغییر شرایط مکانی و زمانی تغییر ساختار داده و به فرد دیگری تبدیل شود، به همین نسبت پدیده های اجتماعی موضوع اصلی علوم اجتماعی را تشکیل داده و در حول انسان و بر محور اجتماعی دور می زند.
بنا بر آن علوم اجتماعی بسته به شرایط و نیازهای هر جامعه رشته های علمی خاصی را در بر گرفته و موضوع آن را در مقایسه با علوم طبیعی، جامعه و تحولات مرتبط با آن تشکیل می دهد. از آن جاییکه جوامع باگذار از اشکال ساده و سنتی به اشکال پیچیده و جدید با مسایل دشوار و نیازهای گسترده مواجه می باشند؛ مطالعه و تحقیق دربارۀ آنها یک ضرورت اجتناب ناپذیر به شمار رفته و مطالعه در بارۀ نهاد های عمده و اساسی جامعه مانند: سیاست سازمانی، اقتصاد، نقش خانواده در رشد اقتصاد ملی و سازمانها، نهاد های آموزش و پرورش و نقش آن در تقویت نظام های سیاسی و اقتصادی و موضوعات گسترده مرتبط با آنها مانند: شناخت فرهنگ عامه، جنبش های اجتماعی و تحولات دیگر مانند: اداره حکومت، صلح و امنیت، مدیریت مشارکت سیاسی، هویت اجتماعی، توسعه پایدار، انسجام و وحدت اجتماعی، نابرابری های ناشی از نظام های ناکارا، مسایل جمعیتی، جامعه مدنی، اعتقادات مذهبی، آداب و رسوم، فرهنگها و دهها موضوع دیگر از جمله مفاهیمی می باشد که به منظور قرار گرفتن در مسیر تکامل انکشاف پایدار و همه جانبه یک ضرورت بنیادین قلمداد گردیده و بررسی و شناخت این پدیده ها از جمله کارکردهای مهم علوم اجتماعی می باشد.
در شرایط امروزی هدف علوم اجتماعی را تربیه متخصصان جهت آگاهی دادن و شناسانیدن به منظور هویت دادن و شخصیت دادن افراد و شناخت هویت و شخصیت انسان و جامعه انسانی تشکیل داده و با در نظرداشت همین مطلب پوهنحئی علوم اجتماعی هدف اساسی خویش را تربیه کادر های ورزیده، مستعد و متعهد مطابق به ارزش های ملی و اسلامی برای رفع نیاز مندیهای موسسات تحصیلات عالی، موسسات عالی تربیهی معلم، معارف و سایر نهاد های دولتی و خصوصی تعیین کرده و برای رسیدن به این هدف از هیچ نوع سعی و تلاش دریغ نه ورزیده و تمام برنامه های خود را برای رسیدن به اهداف فوق عیار نموده است تا با تطبیق این برنامه بتواند کادر های فعال و ورزیده را به جامعه تقدیم کرده و سهم خویش را در انکشاف جامعه ادا نماید. این کتلاک که معرف پوهنحی علوم اجتماعی می باشد، مواد خاکه آن از طرف دیپارتمنت های سه گانه تهیه و سپس به وسیله کمیته ایکه از استادان مجرب تشکیل گردیده بود، تهیه شده و سعی به عمل آمده تا پوهنحی علوم اجتماعی به وجه احسن معرفی گردد.
تاریخچه
اساس پوهنحی علوم اجتماعی در کنار پوهنحی های علوم طبیعی و زبان و ادبیات برای بار اول در سال 1343 تحت نام اکادمی تربیه معلم که ثبت و راجستر یونسکو نیز بود،گذاشته شد. این اکادمی که مربوط به وزارت معارف بود؛ رشته های کمیا و بیولوژی، ریاضی و فزیک، تاریخ و جغرافیه را با زبان های دری، پشتو انگلیسی با خود داشت. در سال1361 اکادمی تربیه معلم به انیستیتوت پیداگوژی کابل ارتقا کرده و دیپارتمنت های تاریخ و جغرافیه به نام پوهنحی تاریخ و جغرافیه، دیپارتمنت های ریاضی، فزیک، کمیا و بیولوژی به نام پوهنحی علوم طبیعی و دیپارتمنت های دری، پشتو و انگلیسی به نام پوهنحی زبان و ادبیات ایجاد گردیده و با گذشت زمان و انکشاف انستیتوت پیداگوژی کابل؛ انیستیتوت تربیت بدنی با دارالمعلمین روشان که تمام رشته های پوهنحئی های فوق الذکر را با خود داشت؛ در سال 1365 به عنوان پوهنحئی تربیت بدنی و پوهنحئی داخل خدمت روشان جز انیستیتوت پیداگوژی کابل گردید و با الحاق شدن دیپارتمنت پیداگوژی و روانشناسی به پوهنحئی تاریخ و جغرافیه، نام آن به پوهنحئی علوم اجتماعی تغییر کرده و در کنار سایر پوهنحئی های این انیستیتوت، به تربیه معلمین مسلکی و میتودیست به سویه لیسانس و حتی ماستر برای معارف کشور از درخشندهگی خاصی برخوردار بود.
باپیروزی مجاهدین دیپارتمنت ثقافت اسلامی نیز در چوکات پوهنحئی علوم اجتماعی ایجاد گردیده و چند سال بعد از اثر یک تفاهم نامه بین وزارت تحصیلات عالی و وزارت معارف، انیستیتوت پیداگوژی مربوط به وزارت تحصیلات عالی گردیده و دامنه ای فعالیت های اکادمیک آن وسعت یافت.
در سال 1381 نظر به تلاش های پیگیر استادان، انستیتوت پیداگوژی کابل به پوهنتون تعلیم وتربیه ارتقا کرده و یک سال بعد نظر به لزوم دید وزارت محترم تحصیلات عالی تمام دیپارتمنت های داخل خدمت که در چوکات پوهنحئی داخل خدمت روشان فعالیت داشت؛ با دیپارتمنت های پریسرویس سایر پوهنحئی ها ادغام یافته و دیپارتمنت روانشناسی با تعلیم و تربیه با جدا شدن از بدنهی پوهنحئی علوم اجتماعی، به نام پوهنحئی تعلیمات مسلکی در چوکات پوهنحئی داخل خدمت قبلی ایجاد گردید. در سال 1385 نظر به لزوم دید رهبری آن وقت پوهنتون، دیپارتمنت جامعه شناسی جدیداْ در چوکات پوهنحئی علوم اجتماعی ایجاد گردید. در سال 1394 دیپارتمنت ثقافت اسلامی از بدنهی پوهنحئی علوم اجتماعی جدا گردیده و به پوهنحئی علوم و فرهنگ اسلامی ارتقا نمود.
در حال حاضر پوهنحئی علوم اجتماعی دارای سه دیپارتمنت: تاریخ، جغرافیه و جامعه شناسی می باشد که محصلان را به سویه لسانس در دو بخش روزانه و شبانه آموزش داده و برنامه های درسی آن مانند سایر پوهنحئی های دیگر پوهنتون تعلیم و تربیه کابل بر مبنای سیستم کریدت استوار است.
پوهنحئی علوم اجتماعی دارای 34 تن استاد بود و استادان این پوهنحئی از نظر درجه تحصیل داکتر، ماستر و لیسانس می باشد.